សៀមរាប៖ ហៅព្រលឹងនាគ (ព្រលឹងអ្នកបួស) គឺជាកិច្ចសំខាន់មួយនៅក្នុងពិធីបំបួសនាគ ដែលខ្មែរបានយកទំនៀមរបស់ខ្លួនមកផ្សារភ្ជាប់នឹងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ពិធីនេះនៅតែបន្តធ្វើនិងស្ថិតក្នុងផ្នត់គំនិតខ្មែររហូតដល់បច្ចុប្បន្ន សម្រាប់វត្តមួយចំនួនក្នុងខេត្តសៀមរាបដែល
នៅកាន់ទំនៀមបុរាណ។ ទាក់ទងនឹងពិធីហៅព្រលឹងនាគនេះ ថ្វីត្បិតត្រូវបានវត្តបុរាណជាអ្នកនៅតែប្រកាន់យក តែចំពោះការរៀបចំគ្រឿងរណ្តាប់និងកិច្ចធ្វើពិធី គឺមានលក្ខណៈខុសគ្នាទៅតាមទម្លាប់នៃតំបន់នីមួយៗ។ប៉ុន្តែជាទូទៅយើងក៏ឃើញការរៀបចំគ្រឿងរណ្តាប់នៃការធ្វើពិធីនេះមិនមានអ្វីច្រើនឡើយ មានតែបាយព្រលឹងដែលគេរៀបចំដាក់ក្នុងកញ្ជើមួយមានដូង ចេក អំពៅ ត្រាវ ដំឡូង មួយមុខ១៩ចំណិតដូចគ្នា ពងមាន់ឆ្អិន១គ្រាប់ និងបាយមួយដុំបិទដោយគម្របសាជីធ្វើពីកំណាត់ក្រហម និងស្លឹកចេកមួយធាង។ ជម៤សម្រាប់អាចារ្យ១ ឬរៀបត្រឹមម្លូរ ស្លា បារី ធូប ទៀន ភ្ញីផ្កា១ពានជូនអាចារ្យក៏បានដែរ។ព្រះតេជគុណ ម៉ក់ ប៉ឹង ចៅអធិការវត្តទីមុនីរង្សី ហៅវត្តព្រះអង្គទ្រង់ ដែលជាវត្តប្រកាន់នូវទំនៀមខ្មែរបុរាណនោះ មានសង្ឃដីកាថា គេធ្វើពិធីហៅព្រលឹងនាគ ក៏ព្រោះកាលមិនទាន់មកបួសនោះ គេហៅនាគនោះដោយឈ្មោះនេះ ឈ្មោះនោះ មិនសមនឹងនាគជាឈ្មោះបុគ្គលដ៏ប្រសើរនោះឡើយ ហើយបុគ្គលនោះតែងជាប់ជំពាក់វាក់វិននឹងវាលវដ្តសង្សារ ចិត្តមិនស្ងប់ ព្រលឹងទាំង១៩បែកខ្ញែកមិននៅក្នុងខ្លួន ដូច្នេះហើយគេក៏ហៅព្រលឹងនាគនោះដើម្បីកុំឱ្យព្រលឹងនៅរសាត់អណ្តែតរហេតរហូត ទៅទីឆ្ងាយដោយព្រៃដោយវាល ក្រែងលោជួបគ្រោះភ័យអ្វីមួយ ហើយមិនអាចត្រឡប់មកវិញបាន ទើបសូមឱ្យព្រលឹងទាំងនោះចូលមកនៅក្នុងរូបក្នុងអង្គវិញឱ្យគ្រប់ ដូចពាក្យពោលហៅថា «មកវ៉ើយព្រលឹងទាំងប្រាំបួនដណ្តប់សព្វគ្រប់ មកនៅរូបនៅអង្គនៃនាគទាំងអស់គ្នា សូមជាស្រណុកសុខសប្បាយ កុំទៅដោយព្រៃដោយផ្សាយ បាយគេក៏ថ្ម អង្ករគេក៏គ្រួស បង្ហួសមកនៅផ្ទះយើង ផ្ទះធំស្រណុំស្រណុក ស៊ីចេកអំបុក ស៊ីត្រាវដំឡូង ស៊ីចេកដេកនៅ ស៊ីអំពៅដើរលេង»។ ក្រៅពីពាក្យហៅព្រលឹងប៉ុន្មានម៉ាត់នេះ ក៏មានធម៌និងពាក្យប្រៀនប្រដៅជាច្រើនដល់នាគឱ្យលះបង់កិលេសតណ្ហា លះអំពើអបាយមុខទាំងឡាយដែលខ្លួនជាប់ជំពាក់និងសាងឡើងក្នុងជីវិតជាគ្រហស្ថ ពិសេសភាពស្អាតនៃរាងកាយ ដើម្បីសង្រួមកាយវាចាចិត្តក្នុងជីវិតជាអ្នកបួសក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ព្រះតេជគុណក៏មានសង្ឃដីកាបន្តទៀតថា សម្រាប់វត្តព្រះអង្គទ្រង់ គេធ្វើពិធីហៅព្រលឹងនាគនាពេលយប់ជ្រៅ ព្រោះជាវេលាដ៏ស្ងប់ស្ងាត់ ហើយវាស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលធ្វើកិច្ចដេកអង្កររាបដែរ គឺអាចារ្យឱ្យនាគ (អ្នកបួស) ទាំងអស់ដេកនៅលើអង្កររាបរួចក៏សូត្រហៅព្រលឹងនោះទៅ។ ចំពោះកិច្ចនៃការធ្វើពិធីនេះមិនដូចគ្នាឡើយ វាអាស្រ័យទៅតាមទំនៀមវត្តបុរាណនីមួយៗ តែវាមិនថ្វីនោះទេព្រោះនេះជាទំនៀមទម្លាប់ វាតែងតែដូចនិងខុសគ្នាខ្លះដូច្នោះឯង ហើយដោយឡែកនៅវត្តសម័យគេមិនធ្វើពិធីហៅព្រលឹងនាគនេះទេ។
ចំណែកលោកតា ណេក ឡាយ អាចារ្យវត្តអាធ្វា ជាវត្តប្រកាន់នូវទំនៀមបុរាណដូចគ្នាបានប្រាប់ដូចគ្នានឹងព្រះតេជគុណ ម៉ក់ ប៉ឹង ដែរថា ពិធីហៅព្រលឹងនាគ ជាទំនៀមបុរាណធ្វើឡើងដើម្បីហៅព្រលឹងអ្នកបួសនោះកុំឱ្យវិលវល់ទៅណាផ្តេសផ្តាស ហោះហើរដើរទៅឆ្ងាយដាច់សង្វែង ឱ្យមកចូលរូបចូលអង្គវិញ មកស្តាប់ពាក្យប្រៀនប្រដៅ ហើយតាំងកាយវាចាចិត្តឱ្យស្ថិតក្នុងភាពស្ងប់ ដើម្បីបួសរៀននៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា។ ពិធីនេះធ្វើឡើងធ្វើឡើងក្រោយពិធីសែនព្រែនដូនតាហើយ ដោយមាននាគទាំងអស់ចូលមកជុំគ្នាស្តាប់ធម៌និងពាក្យប្រៀនប្រដៅពីសំណាក់តាអាចារ្យ បន្ទាប់មកទើបធ្វើពិធីដេកអង្កររាបនិងបង្វិលពពិលជាក្រោយ។ ទាក់ទងនឹងជំនឿហៅព្រលឹងនេះ ខ្មែរយើងមិនមានហៅតែព្រលឹងនាគនោះទេ គឺមានហៅព្រលឹងសក់ ព្រលឹងស្រូវ ព្រលឹងអ្នកឈឺជាដើម ខ្មែរមានជំនឿណាស់៕ វេហាស៍
